Den Haag, 16 mei 2019 — Bahá’í International Community (BIC) streeft naar een nieuw soort dialoog in de wereld, één die meer gebaseerd is op overleg, eenheid en inclusie en waarin nieuwe benaderingen en nieuwe denkwijzen kunnen ontstaan. In bijeenkomsten met de Verenigde Naties en tal van regionale organisaties leidt dit streven tot veelbelovende ontwikkelingen.
Op 6 mei bezochten ongeveer 50 mensen een forum over religie en de Europese samenleving, mede georganiseerd door de BIC, het Europees Parlement en de Universiteit van Groningen in Nederland.
‘Het is onrealistisch om de problemen waarmee de mensheid en Europa momenteel worden geconfronteerd aan te pakken zonder dat we proberen de gefragmenteerde gedachtenpatronen die veelal de publieke opinie kenmerken te overwinnen. Hoe moeilijk dit ook lijkt, we moeten een collectieve visie op de toekomst van onze samenleving gaan vormen’, zei BIC-vertegenwoordiger Rachel Bayani tijdens een evenement in Brussel dat door BIC, het Europees Parlement en de Universiteit van Groningen werd georganiseerd.
‘Eén van de gebieden van gefragmenteerd denken vandaag is het vraagstuk over de rol van religie, of het nu in Europa is of in de hele wereld’, zei mevrouw Bayani in de openingsverklaring. ‘De uitdaging is om een zinvol gesprek te voeren waarin we allemaal de tijd nemen om onze eigen paradigma’s, denkpatronen en aannames ter discussie te stellen en een conversatie over de rol van religie in de Europese samenleving te creëren dat genuanceerd, geïnformeerd en onthecht is’.
Tijdens de ronde tafeldiscussie werd gestreefd naar een verkenning van het veranderende religieuze Europese landschap en naar een herdefiniëring van de rol van religie bij het helpen van de Europese samenlevingen om hun verschillende hedendaagse uitdagingen aan te pakken. Zo’n 50 beleidsmakers, mensen werkzaam in het maatschappelijk veld en academici waren aanwezig. Het evenement was zo gestructureerd dat de presentatie van een academicus over een onderwerp werd gevolgd door een reactie van een Europese beleidsmaker, die vervolgens de implicaties en uitdagingen van dat onderwerp voor beleid nader belichtte. Een rijke discussie volgde na elke presentatie.
Tijdens de ronde tafeldiscussie werd gestreefd naar een verkenning van het veranderende religieuze Europese landschap en naar een herdefiniëring van de rol van religie bij het helpen van de Europese samenlevingen om hun verschillende hedendaagse uitdagingen aan te pakken.
Het onderscheidende evenement maakte deel uit van de Artikel 17-dialoog – de dialoog tussen het Europees Parlement en religieuze en filosofische organisaties. Het werd georganiseerd onder het beschermheerschap van de eerste vicevoorzitter van het Europees Parlement Mairead McGuinness. Fearghas O’Beara, administratief coördinator van de Artikel 17-dialoog van het Europees Parlement, woonde het forum bij.
Het concept van secularisme was één van de hoofdthema’s van de bijeenkomst. Benjamin Schewel, docent aan de Universiteit van Groningen, besprak verschillende definities en inzichten van secularisme. Zo kan secularisme inhouden dat alle uitingen van geloof in de publieke sfeer worden uitgesloten. Maar het kan ook een manier zijn om de diversiteit van verschillende religieuze en niet-religieuze geloofssystemen en hun publieke uiting te beschermen. ‘De Europese Unie is een seculiere politieke entiteit. Maar wat precies deze seculariteit inhoudt, is niet in steen gebeiteld’, verklaarde dr. Schewel, die zelf bahá’í is. Hij riep de metafoor op van een weg met vangrails. ‘De vangrails vertellen ons niet in welke richting de weg moet worden aangelegd”, legde hij uit. “Evenzo kan het secularisme bepaalde grenzen waarborgen binnen de Europese samenlevingen, maar het kan zelf niet de diepere vragen beantwoorden over waar de maatschappij naartoe gaat en wat voor soort samenleving we willen bouwen.” Het waren deze diepere vragen, voerde hij aan, waaraan religie kan bijdragen met inzichten en gemeenschapsopbouwende krachten.
Een ander besproken onderwerp was religieus erfgoed en de evoluerende rol van plaatsen van aanbidding in Europa. Met schommelingen in ledenaantallen zoeken religieuze gemeenschappen naar nieuwe betekenissen en functies voor historische kerken en synagogen, legt Todd Weir uit, professor aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen.
Het evenement verkende ook de onderlinge verbondenheid tussen religie en gender, welke resulteerde in een genuanceerde en doordachte gedachtenwisseling. Brenda Bartelink, ook een senior onderzoeker van de Universiteit van Groningen, sprak over de cruciale noodzaak om een dialoog rond religie en gender te bevorderen die constructief en verbindend is en die de dynamiek van polarisatie vermijdt.
Liam Stephens, promovendus aan de faculteit Politieke Wetenschappen en Bestuurskunde van de Vrije Universiteit Amsterdam en tevens een bahá’í, besprak de rol van religie bij het bevorderen van weerbaarheid tegen radicalisering. Een van de oorzaken van radicalisering is de zoektocht van jongeren naar zingeving, merkt de heer Stephens op. Religie, zo stelt hij, dient als een krachtige bron van een hoger en altruïstisch doel welke constructieve acties in individuen en gemeenschappen motiveert. ‘Voor een groot deel van de wereldbevolking’, zei hij, ‘biedt religie een bron van liefde, hoop, betekenis en solidariteit en helpt het om apathie en wanhoop te overwinnen.’
De open, verkennende discussie gaf ruimte aan de deelnemers om geen onmiddellijke beleidsbeslissingen te hoeven nemen en opende een interessant gesprek waarvan velen aangaven te hopen dat dit voortgezet zou worden. Eén idee leek duidelijk voor alle aanwezigen – dat alle groepen mensen op zoek zijn naar betekenis en een visie voor de toekomst. ‘Deze gemeenschappelijke ambitie is een krachtig punt van eenheid,’ zo reflecteerde de BIC.
